Nội soi đại tràng là phương pháp phổ biến giúp phát hiện sớm các bệnh lý đường tiêu hóa như polyp, viêm loét đại tràng hay ung thư đại tràng. Tuy nhiên, nhiều người vẫn lo ngại về cảm giác đau trong quá trình thực hiện. Bài viết này sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết và đáng tin cậy về nội soi đại tràng từ giai đoạn chuẩn bị đến khi kết thúc thủ thuật để bạn hiểu rõ và bớt lo lắng.
Nội soi đại tràng có đau không?
Thực tế, nội soi đại tràng không phải là một thủ thuật gây đau đớn trầm trọng như nhiều người nghĩ. Theo khảo sát từ Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ (AGA) năm 2021, trên 85% bệnh nhân cho biết chỉ cảm thấy khó chịu nhẹ, chứ không đau nhức rõ ràng trong quá trình nội soi. Nguyên nhân gây cảm giác lạ chủ yếu là do bác sĩ bơm khí CO2 hoặc hơi vào lòng đại tràng để quan sát rõ hơn lớp niêm mạc ruột.
Cảm giác thường gặp bao gồm căng tức, đầy bụng, hoặc cảm giác muốn đi ngoài nhưng không có phân. Những triệu chứng này thường không kéo dài và sẽ biến mất sau 1–2 ngày. Với một số người có ngưỡng chịu đau thấp hoặc lo âu quá mức, có thể cảm thấy khó chịu hơn và sẽ được cân nhắc dùng thuốc an thần hoặc gây mê nhẹ trước thủ thuật.
Trường hợp nội soi có gây mê
Trong các cơ sở y tế hiện đại, nội soi đại tràng có thể thực hiện **có gây mê nhẹ**, giúp bệnh nhân ngủ trong suốt quá trình. Điều này giúp giảm triệt để sự khó chịu, đặc biệt với bệnh nhân nhạy cảm, người lớn tuổi hoặc phải nội soi kéo dài. Tuy nhiên, lựa chọn này cần được đánh giá kỹ lưỡng từ bác sĩ gây mê và không áp dụng với mọi bệnh nhân.
Quy trình chuẩn bị trước nội soi đại tràng
Chuẩn bị sinh lý
Một trong các yếu tố then chốt quyết định đến độ chính xác của nội soi đại tràng là làm sạch ruột. Niêm mạc đại tràng cần được quan sát toàn diện nên mọi chất cặn hoặc phân còn sót lại sẽ ảnh hưởng đến kết quả.
Thông thường, bệnh nhân sẽ được kê thuốc nhuận tràng như polyethylene glycol (PEG) hoặc natri phosphate để kích thích nhu động ruột và gây tiêu chảy tạm thời. Thuốc này cần dùng theo đúng hướng dẫn về liều lượng và thời điểm – thường bắt đầu từ chiều tối hôm trước ngày nội soi.
Song song, người bệnh cần **nhịn ăn ít nhất 8 tiếng trước khi nội soi**, chỉ nên uống nước lọc. Cần tránh hoàn toàn đồ uống màu sẫm như nước cam, cà phê, nước ép dâu vì có thể bị hiểu nhầm là chảy máu trong lòng ruột khi quan sát bằng camera nội soi.
Thăm khám và đánh giá sức khỏe
Trước khi tiến hành nội soi, bệnh nhân cần được khám tiền mê hoặc gặp bác sĩ gây mê để đánh giá nguy cơ tiềm tàng, đặc biệt nếu thủ thuật sử dụng thuốc an thần. Các yếu tố cần xem xét gồm:
- Tiền sử bệnh lý hô hấp, tim mạch, chuyển hóa (đái tháo đường, suy thận…)
- Dị ứng với thuốc hoặc thuốc gây mê
- Tình trạng đang dùng thuốc chống đông, thuốc điều trị mãn tính
Ngoài ra, một số xét nghiệm cần thiết như công thức máu, chức năng gan thận, điện tim hoặc X-quang ngực sẽ được chỉ định nếu bệnh nhân có nguy cơ cao khi dùng thuốc mê.
Quy trình thực hiện nội soi đại tràng
Vào ngày nội soi, bệnh nhân sẽ được tiếp nhận tại khoa Tiêu hóa hoặc Nội soi của bệnh viện. Việc lựa chọn gây mê hay không phải đã được thống nhất từ trước. Nếu không dùng gây mê, người bệnh sẽ tỉnh táo, được giữ cố định và theo dõi trong quá trình nội soi bằng ống soi mềm đường kính khoảng 1–1.5 cm.
Ống nội soi sẽ được đưa nhẹ nhàng từ hậu môn qua trực tràng, đại tràng sigma và các đoạn đại tràng tăng dần để quan sát toàn bộ. Ứng dụng công nghệ hình ảnh tiên tiến (NBI, phóng đại, hoặc nhuộm màu) sẽ giúp bác sĩ phát hiện tổn thương rất nhỏ như polyp, viêm nhẹ hoặc niêm mạc bất thường.
Thời gian và mức độ an toàn
Thời gian nội soi trung bình kéo dài từ 20–30 phút, có thể lâu hơn nếu cần sinh thiết mẫu mô hoặc cắt bỏ polyp nhỏ. Nội soi đại tràng là thủ thuật an toàn với tỷ lệ biến chứng rất thấp, chỉ dưới 0.1% (theo phân tích của Hội Tiêu Hóa Châu Âu năm 2020).
Sau nội soi đại tràng: cần làm gì?
Sau khi kết thúc thủ thuật, bệnh nhân sẽ được nghỉ ngơi tại chỗ từ 30–60 phút nếu gây mê hoặc có dùng thuốc an thần. Khi ra về, cần có người thân đi kèm, không nên tự lái xe và tránh vận động nặng trong ngày đầu tiên.
Thông thường, người bệnh có thể ăn uống bình thường trở lại sau vài giờ nếu không có dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, buồn nôn, nôn ra máu hoặc phân đen. Trong trường hợp nội soi có sinh thiết hoặc cắt bỏ polyp, bác sĩ sẽ hẹn tái khám và cung cấp thêm chỉ dẫn chăm sóc.
Kết quả và theo dõi tiếp theo
Kết quả nội soi sẽ được trả ngay sau thủ thuật cùng hình ảnh ghi lại. Nếu thực hiện sinh thiết, kết quả có thể từ 5–7 ngày sau, tùy theo phòng xét nghiệm. Việc theo dõi định kỳ là rất quan trọng, đặc biệt với những người có tiền sử polyp, viêm loét đại tràng hoặc gia đình có người mắc ung thư đường tiêu hóa.
Kết luận
Nội soi đại tràng là phương pháp chính xác và hiệu quả cao trong việc chẩn đoán sớm các bệnh lý đường ruột nguy hiểm. Với thiết bị hiện đại, sự hỗ trợ từ thuốc gây mê hoặc an thần nhẹ, quy trình này gần như không gây đau và hoàn toàn an toàn với đa số bệnh nhân. Tuy việc chuẩn bị có thể hơi bất tiện nhưng lợi ích lâu dài trong sàng lọc ung thư và điều trị sớm các bệnh lý là rất lớn.
Để đảm bảo hiệu quả tối đa và tránh rủi ro, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn bác sĩ từ giai đoạn thăm khám, chuẩn bị đến sau nội soi. Nếu bạn đang có triệu chứng đường ruột kéo dài như tiêu chảy, đau bụng dưới, thay đổi phân hoặc đại tiện ra máu, hãy chủ động tham khảo chuyên khoa tiêu hóa để đánh giá cần nội soi hay không.
Tổng hợp nguồn dữ liệu
[1] American Gastroenterological Association – Colonoscopy Patient Guide (2021)[2] Mayo Clinic – Colonoscopy: Preparation and Procedure (2022)
[3] Cleveland Clinic – Colonoscopy: Risks, Procedure & Recovery (2022)
[6] MedlinePlus, National Library of Medicine – Colonoscopy Instructions (2023)
[8] British Journal of Anaesthesia – Preoperative evaluation: Guidelines (2019)
[10] Hướng dẫn nội soi tiêu hóa, Bệnh viện Bạch Mai – Khoa Tiêu Hóa (2020)
Bài viết của: Trợ lý bác sĩ
Chia sẻ bài viết:
- On Facebook
- On LinkedIn
- On Twitter
- On Pinterest
