Nội soi dạ dày là gì? Những điều cần biết trước khi khám tiêu hóa

Nội soi dạ dày là gì?

Nội soi dạ dày là một phương pháp cận lâm sàng quan trọng giúp bác sĩ quan sát trực tiếp thực quản, dạ dày và tá tràng thông qua một ống soi mềm có gắn camera thu hình ảnh. Kỹ thuật này không chỉ có giá trị cao trong chẩn đoán mà còn hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý đường tiêu hóa, từ các tổn thương niêm mạc nhẹ cho đến các khối u nghi ngờ ác tính. Nội soi có thể được tiến hành qua đường miệng hoặc đường mũi tùy vào điều kiện sức khỏe và sự chuẩn bị của người bệnh.

Mục đích của nội soi dạ dày

Chẩn đoán bệnh lý

Mục tiêu phổ biến nhất của nội soi dạ dày là giúp chẩn đoán chính xác các rối loạn tiêu hóa thường gặp như viêm loét dạ dày, xuất huyết tiêu hóa, nhiễm khuẩn H. pylori, và đặc biệt là tầm soát ung thư dạ dày. Theo thống kê của Hội Tiêu hóa Hoa Kỳ (AGA), nội soi giúp phát hiện sớm ung thư dạ dày ở hơn 68% các trường hợp thuộc nhóm nguy cơ cao.

Lấy mẫu sinh thiết

Nội soi dạ dày cho phép lấy mẫu mô ở các vị trí tổn thương trong ống tiêu hóa trên. Việc sinh thiết đặc biệt cần thiết khi có nghi ngờ nhiễm Helicobacter pylori – vi khuẩn có liên quan mật thiết đến loét dạ dày tá tràng và ung thư niêm mạc dạ dày. Sinh thiết còn hỗ trợ phát hiện biến đổi tế bào từ lành tính sang ác tính hoặc xác định tính chất của các polyp.

Can thiệp điều trị

Ngoài vai trò chẩn đoán, nội soi dạ dày còn là phương pháp điều trị xâm lấn tối thiểu trong nhiều tình huống như cầm máu ổ loét, thắt tĩnh mạch thực quản, lấy dị vật hoặc polyp. Một số trung tâm y khoa còn áp dụng nội soi để nong thực quản hẹp hoặc đặt stent dạ dày tạm thời trong các ca ung thư không thể phẫu thuật. Những can thiệp này giúp bệnh nhân giảm đáng kể nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng sống.

Khi nào cần nội soi dạ dày?

Các triệu chứng chỉ định nội soi

Nội soi dạ dày thường được bác sĩ chỉ định khi bệnh nhân xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo bệnh lý tiêu hóa. Những triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau hoặc nóng rát vùng thượng vị kéo dài không rõ lý do
• Buồn nôn hoặc nôn nhiều lần
• Ợ chua, đầy hơi, khó tiêu kéo dài
• Khó nuốt hoặc nuốt đau
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Đi ngoài phân đen hoặc có máu, nôn ra máu

Những triệu chứng này nếu không được thăm khám kịp thời có thể bỏ sót các bệnh lý nghiêm trọng như loét chảy máu, Barrett thực quản hoặc ung thư sớm.

Các tình huống đặc biệt

Ngoài các biểu hiện lâm sàng, nội soi dạ dày còn được thực hiện trong một số tình huống đặc biệt như:

• Kiểm tra sau điều trị để đánh giá hiệu quả của thuốc diệt H. pylori
• Theo dõi bệnh nhân có tiền sử bệnh dạ dày ác tính trong gia đình
• Tầm soát định kỳ với nhóm người trên 40 tuổi sống tại khu vực có tỷ lệ mắc ung thư dạ dày cao như Nhật Bản, Hàn Quốc
• Chuẩn bị trước phẫu thuật để loại trừ tổn thương niêm mạc dạ dày có thể ảnh hưởng đến gây mê

Quy trình nội soi dạ dày

Chuẩn bị trước khi nội soi

Bệnh nhân cần nhịn ăn trước khi nội soi ít nhất 6 giờ nhằm giảm nguy cơ trào ngược và giúp hình ảnh niêm mạc rõ ràng hơn. Những người đang dùng thuốc chống đông máu cần khai báo để được tư vấn ngưng thuốc an toàn. Một số trường hợp sẽ được dùng thêm thuốc an thần nhẹ giúp giảm cảm giác khó chịu trong quá trình thực hiện.

Các bước thực hiện

Người bệnh được đặt nằm nghiêng bên trái, bác sĩ sẽ đưa ống nội soi mềm qua miệng hoặc mũi, đi qua thực quản, dạ dày và tá tràng để khảo sát. Quá trình thường kéo dài 5-10 phút. Trong trường hợp cần sinh thiết hay can thiệp điều trị, quy trình có thể kéo dài hơn nhưng vẫn đảm bảo an toàn tuyệt đối khi thực hiện đúng kỹ thuật.

Sau khi nội soi

Sau nội soi, bệnh nhân sẽ được theo dõi tại chỗ 30 phút trước khi ra về. Cảm giác đầy bụng hoặc hơi đau rát họng có thể xảy ra nhưng sẽ tự cải thiện trong vài giờ. Nếu có sử dụng thuốc an thần, người bệnh cần có người thân đi kèm và không tự điều khiển phương tiện trong vòng 12 giờ sau thủ thuật.

Rủi ro và lưu ý sau nội soi

Mặc dù hiếm gặp, nội soi dạ dày vẫn có thể gây một số biến chứng như đau họng kéo dài, chảy máu (nếu sinh thiết), hoặc thủng thành tiêu hóa trong trường hợp xâm lấn. Những biến chứng này thường chiếm dưới 0,1% tổng số ca và chủ yếu xảy ra ở nhóm bệnh nhân lớn tuổi hoặc có bệnh nền phức tạp theo báo cáo của WHO năm 2022.

Để hạn chế rủi ro, cần tuân thủ hướng dẫn tiền nội soi và lựa chọn cơ sở y tế uy tín với đội ngũ bác sĩ nội soi có kinh nghiệm, cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại đạt tiêu chuẩn tiệt khuẩn.

Kết luận

Nội soi dạ dày là một yếu tố then chốt trong đánh giá và xử lý các rối loạn tiêu hóa từ nhẹ đến nghiêm trọng. Việc hiểu rõ ý nghĩa cũng như thời điểm cần thực hiện nội soi là điều thiết yếu giúp người bệnh chủ động trong bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa. Nếu bạn đang gặp phải đau bụng kéo dài, buồn nôn, hay ợ hơi liên tục, đừng chần chừ, hãy đến cơ sở y tế để được tư vấn và thực hiện nội soi đúng cách, kịp thời.

Nguồn tham khảo

[1] American Gastroenterological Association (AGA) – Endoscopy Guidelines.
[3] Mayo Clinic – Upper Endoscopy Procedure Overview.
[4] Bệnh viện Bạch Mai – Hướng dẫn nội soi tiêu hóa trên an toàn năm 2022.
[6] Thư viện Y học Medscape – Indications for Upper GI Endoscopy.
[7] Vietnam Journal of Medicine – Tầm soát ung thư dạ dày tại Việt Nam: Khuyến cáo lâm sàng 2021.
[10] World Health Organization – Safety of Endoscopy: Global Guidelines 2022.