Uống thuốc nội tiết có làm tăng cân không? Giải đáp chi tiết dành cho bạn

Nhiều phụ nữ thắc mắc rằng liệu việc sử dụng thuốc nội tiết có làm tăng cân không – một vấn đề không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn có tác động tiêu cực tới sức khỏe tổng thể. Hiểu đúng về cơ chế tác động của nội tiết tố sẽ giúp người dùng điều chỉnh lối sống phù hợp và giảm thiểu rủi ro tăng cân không kiểm soát.

Thuốc nội tiết tố nữ có gây tăng cân không?

**Thuốc nội tiết có làm tăng cân không?** Câu trả lời là có. Đây là tác dụng phụ khá phổ biến, đặc biệt là ở phụ nữ sử dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT), thuốc tránh thai hoặc điều trị các rối loạn nội tiết như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Nhiều nghiên cứu cho thấy dùng thuốc nội tiết làm thay đổi quá trình trao đổi chất và tăng dự trữ mỡ, từ đó dẫn đến tình trạng tăng cân, đặc biệt ở vùng bụng, đùi và hông.

Ngoài ra, các yếu tố như loại hormone, liều lượng, thời gian sử dụng và thể trạng người dùng đều ảnh hưởng đến mức độ tăng cân. Do đó, việc theo dõi và phối hợp với bác sĩ chuyên khoa là rất quan trọng để kiểm soát hiệu quả vấn đề cân nặng trong quá trình điều trị bằng nội tiết tố.

Cơ chế tăng cân từ thuốc nội tiết

Tác động của estrogen lên trao đổi chất

Estrogen là một loại hormone sinh dục nữ đóng vai trò chính trong việc điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, duy trì sức khỏe xương và ảnh hưởng đến khối lượng cơ – mỡ.

Thừa estrogen (hay còn gọi là cường estrogen) làm cơ thể giữ nước và tích trữ mỡ, đặc biệt ở hông và đùi. Trong điều kiện nồng độ estrogen quá cao, quá trình chuyển hóa glucozo chuyển biến thành chất béo thay vì năng lượng. Các tế bào mỡ tăng sinh cả về số lượng và kích thước dẫn đến tăng cân nhanh chóng. Đây là tình trạng phổ biến ở phụ nữ dùng thuốc nội tiết liều cao hoặc không kiểm soát liều lượng.

Ngược lại, thiếu estrogen cũng có thể gây tăng cân, do làm chậm quá trình trao đổi chất. Điều này thường xảy ra ở phụ nữ tiền mãn kinh hoặc mãn kinh, khiến khối lượng cơ bắp suy giảm trong khi mô mỡ tăng, đặc biệt là mỡ nội tạng. Hệ quả là dù ăn ít nhưng cơ thể vẫn tích trữ mỡ, chủ yếu ở vùng bụng.

Các hormone khác liên quan

Ngoài estrogen, một số hormone khác cũng đóng vai trò trong việc điều chỉnh cân nặng, bao gồm serotonin, cortisol, insulin và testosterone.

Serotonin và cortisol: Serotonin là hormone tạo cảm giác hạnh phúc và giúp kiểm soát cơn thèm ăn. Khi thiếu hụt serotonin, đồng thời cortisol – hormone căng thẳng – tăng cao sẽ kích thích cảm giác thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt và thực phẩm giàu tinh bột. Điều này làm người dùng thuốc nội tiết dễ mất kiểm soát ăn uống, từ đó gây tăng cân.

Insulin: Tình trạng kháng insulin hoặc insulin tăng cao thường thấy ở phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), khiến glucose trong máu không được chuyển hóa hiệu quả. Cơ thể sẽ dự trữ đường dưới dạng mỡ, đặc biệt là ở vùng bụng và eo – hai khu vực điển hình của béo phì nội tiết.

Testosterone: Mặc dù testosterone thường được nhắc đến như một hormone nam, nhưng ở phụ nữ nó cũng góp phần duy trì khối lượng cơ và chuyển hóa năng lượng. Thiếu hụt testosterone sẽ làm giảm cơ bắp, giảm khả năng đốt cháy mỡ và dẫn đến béo phì, loãng xương hoặc tăng nguy cơ tim mạch, đặc biệt trong giai đoạn mãn kinh.

Các tác dụng phụ phổ biến từ thuốc nội tiết

Khi xác định dùng thuốc nội tiết, người bệnh có thể gặp phải một số tác dụng không mong muốn ngoài tình trạng tăng cân. Các tác dụng phụ bao gồm:

• Giữ nước và đầy bụng: Do estrogen ảnh hưởng đến chu trình chuyển hoá natri-kali khiến cơ thể tích nước.
• Đau đầu và thay đổi tâm trạng: Sự biến động nội tiết có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của serotonin trong não.
• Rối loạn giấc ngủ: Do tác động đến trục HPA, một phần của hệ thống thần kinh điều khiển phản ứng stress, khiến giấc ngủ bị xáo trộn.
• Tăng nguy cơ huyết khối: Với một số loại thuốc nội tiết tổng hợp, nguy cơ đông máu và biến chứng tim mạch có thể tăng.

Những tác dụng phụ này, nếu không được theo dõi chặt chẽ, có thể ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống người bệnh.

Làm thế nào để kiểm soát tình trạng tăng cân?

Mặc dù thuốc nội tiết có khả năng gây tăng cân, nhưng với sự theo dõi y tế cùng các biện pháp can thiệp lối sống hợp lý, người bệnh vẫn có thể kiểm soát tốt trọng lượng cơ thể.

1. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng: Hạn chế tinh bột tinh luyện, tăng cường chất xơ, rau xanh và protein thực vật. Ưu tiên thực phẩm giàu omega-3 như cá hồi, hạt chia để giảm viêm và ngăn tích trữ mỡ.

2. Tăng cường vận động thể chất: Tập luyện aerobic kết hợp kháng lực ít nhất 150 phút mỗi tuần giúp đốt cháy năng lượng và duy trì khối lượng cơ bắp.

3. Giảm căng thẳng: Thường xuyên thiền, yoga hoặc ngủ đúng giờ góp phần cân bằng các hormone như cortisol và serotonin.

4. Theo dõi định kỳ: Kiểm tra hormone và chỉ số sinh hoá 3-6 tháng/lần để điều chỉnh kịp thời liều dùng hoặc liệu pháp thay thế nếu cần thiết.

Kết luận

Vấn đề thuốc nội tiết có làm tăng cân không là mối quan tâm chính đáng của nhiều người, đặc biệt là phụ nữ. Dù tăng cân là tác dụng phụ phổ biến khi sử dụng thuốc nội tiết, song không phải trường hợp nào cũng gặp phải nếu bạn có chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng và theo dõi y tế hợp lý. Cân bằng nội tiết vẫn là lựa chọn cần thiết để đảm bảo chất lượng cuộc sống và sức khỏe lâu dài. Hãy chủ động tìm hiểu, trao đổi với chuyên gia để lựa chọn phương pháp phù hợp với cơ địa từng cá nhân.

Nguồn tham khảo

[1] NHS UK. Hormone Replacement Therapy (HRT) – side effects. https://www.nhs.uk/conditions/hormone-replacement-therapy-hrt/side-effects/

[2] Mayo Clinic. Hormone therapy: Is it right for you? https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hormone-therapy/about/pac-20384842

[3] Harvard Health Publishing. Weight gain during menopause. https://www.health.harvard.edu/womens-health/why-women-gain-weight-as-they-age

[5] CDC. Polycystic Ovary Syndrome (PCOS). https://www.cdc.gov/diabetes/basics/pcos.html

[7] Endocrine Society. Hormones and Weight Gain. https://www.endocrine.org/patient-engagement/endocrine-library/hormones-and-weight